Sunday, September 28, 2008

the bail-out era: το τελευταίο κόλπο




O Πρόεδρος Μπους διέγνωσε ορθά το πρόβλημα όταν είπε πως η Ουώλ Στριτ μέθυσε και περνά τη φάση του χανγκοβερ. Το ζήτημα είναι ότι οι άνθρωποι που τους ζητάτε τώρα να καθαρίσουν τα σπασμένα, δεν ήταν καν καλεσμένοι στο πάρτυ...

Rep. Lloyd Doggett


Η λέξη bailout είναι του συρμού στις τρέχουσες χρηματοοικονομικές συζητήσεις.Για να πω την αλήθεια δεν γνωρίζω πως μπορώ να τη μεταφράσω στα ελληνικά δίχως να την εκχυδαίσω υπερβολικά. Μια λύση θα ήταν να την βαφτίσω «ξεχρέωμα». Μια άλλη,λίγο πιο φορτισμένη, είναι το «ξέπλυμα».Ξέπλυμα των επιχειρήσεων από τις «τοξικές» τους επενδύσεις, (άλλη λέξη της μοδός κι αυτή). Τώρα που το σκέφτομαι το bailout μεταφράζεται κατά τρόπο εκχυδαισμένο,γιατί στην ουσία είναι μια χυδαία τεχνική.

Οι νέες λέξεις υποδηλώνουν νέους καιρούς,και οι νέοι καιροί νέα ήθη. Περνάμε , σίγουρα,μια καμπή . Το κλείσιμο του οικονομικού κύκλου μεταλάσσει βίαια τις σχέσεις μεταξύ αγοράς και πολιτικής ρίχνοντας και τα τελευταία διαχωριστικά τείχη ανάμεσα τους. Η πολιτική αρχών εξατμίζεται για να υποκατασταθεί από τον χυδαιότερο πολιτικό οππορτουνισμό που επιστρατεύεται μάλιστα στο όνομα της σωτηρίας του καπιταλισμού.

Θα τολμήσω να κάνω μια παρατήρηση. Κάθε οικονομικός κύκλος που κατά την αυστριακή θεωρία οφείλεται στις κυβερνητικές παρεμβάσεις, παράγει μια νέα όσο και προσωρινή «πλουτοκρατική» ελίτ. Αυτό το ισχυρό κοινωνικό στρώμα, που έχει βέβαια εταιρική μορφή, επωφελείται από τη νομισματική -γενικότερα την επεμβατική- πολιτική,και γίνεται τρόπον τινά το «εργαλείο» του οικονομικού κύκλου. Αναπτύσσεται παρασιτικά πάνω στο φρεσκοτυπωμένο χρήμα, εκμεταλλεύεται μέχρις εσχάτων την τεχνητή ρευστότητα, υποτιμά το ρίσκο, και καταλήγει έτσι με ταχύτατους ρυθμούς στην αυτοκαταστροφή. Η υπερεπένδυση όμως την εποχή της τεχνητής ανόδου έχει πολιτικές και πολιτιστικές προεκτάσεις. Οι όψιμοι βαρώνοι της οικονομίας δεν είναι πρόθυμοι να παρατήσουν τα όπλα εύκολα και να αποδεχτούν τη μοίρα τους.Αποπειρώνται έτσι το ύστατο μέσο σωτηρίας τους,την σταδιακή συγχώνευση τους με τον μόνο πυλώνα της κοινωνίας που μπορεί να τους σώσει,σε βάρος βέβαια του κοινωνικού συνόλου.

Μπροστά στο φάσμα δηλαδή της διάλυσης η θνησιγενής αυτή εταιρική ελίτ επιστρέφει στην μήτρα της, το κράτος και τους επιμέρους θεσμούς του. Είμαι σίγουρος ότι ασκούνται ισχυρότατες πιέσεις από τους εκπροσώπους των ετοιμοθάνατων εταιριών, που αναζητούν απεγνωσμένα ένα οριστικό ξεχρέωμα,την κάθαρση που θα τους προσφέρει η κυβέρνηση. Είμαι εξίσου σίγουρος ότι η θολωμένη από την κρίση, ματιά της κυβέρνησης βλέπει στις εταιρίες αυτές το σύνολο της οικονομίας και αντιμετωπίζει το βέβαιο τέλος τους σαν την οριστική κατάρρευση του συστήματος. Έτσι φαντάζει παντα το τέλος του επιχειρηματικού κύκλου,σαν μια μικρή «μέρα της κρίσης» απ την οποία όλοι θα βγουν όχι απλά χαμένοι,αλλά κατεστραμένοι.


Κατ αυτόν τον τρόπο,μια απαραίτητη συστημική κάθαρση, δηλαδή η αυτοδιόρθωση των αγορών,αναβάλλεται εσπευσμένα μέσω...φυσικά...του bailout.

Monday, September 15, 2008

Κόμμα νέου τύπου ή πολιτικοί νέου τύπου;

O κος Μάνος,με το γνωστό πρακτικό του στυλ, εμφανίστηκε και πάλι στην πολιτική επικαιρότητα. Το άρθρο του Πώς Οραματίζομαι την Τρίτη λύση για την Ελλάδα, παρουσιάζει την ιδέα του για ένα νέου τύπου κράτος και ένα νέου τύπου κόμμα.

Ο διάλογος μέσα στη φιλελεύθερη μπλογκόσφαιρα ξεκίνησε αρκετά δυναμικά με τα πόστ του κου Σαρρηγιαννίδη και του Αverell, ενώ συνεχίζεται και τη στιγμή που μιλάμε.

Η ανάλυση του κου Μάνου όπως την είδα εγώ, πάσχει από το ίδιο της το πλεονέκτημα. Και εξηγούμαι: ο πρακτικός και προσγειωμένος του λόγος, ενώ είναι αρκετά εύληπτος και κατανοητός δεν καταφέρνει να συμπεριλάβει όλες τις όψεις της πολιτικής πραγματικότητας.

θα συμφωνήσω κατ αρχήν για την ανάγκη ενός κόμματος "νεου τύπου" απαλλαγμένου από τους κομματικούς στρατούς και τους μισθοφόρους εγκαθέτους. Ενός κόμματος που να στηρίζεται στην εντιμότητα των στελεχών του, στην λογική τους σκέψη κ.ο.κ. Αλλά τα παραπάνω "σχέδια" ειναι απλά ευχολόγια στο βαθμό που δεν συνοδεύονται από μια συγκεκριμένη μέθοδο δράσης. Πώς άραγε θα συνταχθούν ολοι αυτοί οι διαπρεπείς πολίτες και θα πορευθουν σχηματίζοντας ένα κόμμα εξουσίας,δίχως να εκφυλιστούν σε κομματάρχες; Το θεμέλιο στο οποίο θα στηριχτεί η ακεραιότητα του κόμματος θα ειναι η εμπιστοσύνη στις "αρετές" των ηγετών του; Αρκετά ιδεαλιστική μου ακουγεται αυτη η θέση, και συνηθως ο προσωποκεντρικός ιδεαλισμός τείνει τελικά να οδηγεί σε απογοητευτικά αποτελεσματα.

Ευτυχώς ή δυστυχώς, κόμμα δίχως ισχυρή ιδεολογική ομοιογένεια δεν μπορεί να αντισταθεί στον εκφυλισμό. Η ιδεολογία είναι αυτη που παρέχει στο κόμμα το απαραίτητο υλικό και ηθικό βάρος ώστε να μην διασπείρεται,να μην αποδυναμώνεται,να μην αδυνατίζει σε κάθε δυσοιωνη συγκυρία. Και η ιδεολογία δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την κοινή λογική. Η κοινή λογική είναι αρκετή για να επιτελέσεις κάποιες στοιχειώδεις εργασίες: να φορέσεις τις τιράντες σου, να φας το φαγητό σου και να συμφωνήσεις ότι στην Ελλάδα χρειάζονται αλλαγές.

Αλλά η "κοινή" λογική εξαφανίζεται σε θέματα όπως ας πούμε το Μακεδονικό, το ωράριο εργασίας και η μετανάστευση.Σ αυτές τις περιπτώσεις πέραν του ρεαλισμού χρειάζεται και πολιτική αρχών.Αυτήν την πολιτική δεν μπορεί νομίζω να την προσφέρει απλά και μονο η "εντιμότητα" ή η μετριοπάθεια.


Ενα κομμα νεου τυπου χρειάζεται οχι μονο πρακτικους ανθρώπους αλλά και ιδεολόγους οραματιστές για τους οποιους το κομμα ειναι κάτι περισσότερο από μαντρί, ή μέσο ανελιξης στην κοινωνικη πυραμίδα.Αλλά αυτοι οι άνθρωποι θα πρέπει να διαπνέονται από το ίδιο όραμα στον πολιτικό τους σχεδιασμό, προυπόθεση που απαιτεί ιδεολογική συμφωνία και όχι απολιτική ταύτιση στο όνομα αφηρημένων μεθόδων σκέψης. "Κοινή λογική" ή εντιμότητα διαθέτει και ο κος Γιανναράς,αλλά δεν νομίζω οτι θα μπορούσε να χωρέσει στο ίδιο κόμμα με τον κο Μάνο,σωστά;

Στο ζήτημα του κράτους με κάλυψε αρκετά ο κος Σαρηγιαννίδης. Η επιθυμία του κου Μάνου να επιδοτηθεί η ιστορία μας, ώστε να λυθεί το πρόβλημα της οικονομικής μας ανάπτυξης είναι μια αρκετά ελλειπής και αποσπασματική σκέψη. Μέχρι να επανέλθει αναλυτικότερα,και ελπίζω πιο τεκμηριωμένα,επιφυλάσσομαι.

Thursday, September 11, 2008

fascist-state resurrection alert!!



Τα δημοτικά συμβούλια στην Βρεττανία βρήκαν έναν προχωρημένο τρόπο να εντοπίζουν τους μικροπαραβάτες και να τους φέρνουν στο δρόμο της δικαιοσύνης και της ηθικής.Βάζουν τα...παιδιά να το κάνουν! Δεκάδες πιτσιρικάδες στο Εσσεξ και το Δυτικό Λονδίνο ξαμολύθηκαν για να κατασκοπεύσουν,να βιντεοσκοπήσουν,να φωτογραφήσουν και να καταδώσουν τους αμαρτωλούς γείτονες που προχωρούν σε "εγκλήματα", οπως ας πουμε το λέρωμα δρόμων, το πεταγμα σκουπιδιών εκτός κάδων κλπ.

Το πεφωτισμένο δημοτικό συμβούλιο του Δυτικού Λονδίνου καυχιέται: "Υπαρχουν εκατοντάδες νεαρά παιδιά 8-10 ετών εκπαιδευμένα να αναγνωρίζουν και να αναφέρουν περιβαλλοντικά (σικ!)αδικήματα όπως το γκράφιτι και το πέταγμα φυλλαδίων"

Κάτι τέτοιες στιγμές αντιλαμβάνομαι γιατί γίνεται κανείς "ελευθεριακός" (libertarian). Όχι γιατί απλά αρέσκεται στο ελεύθερο εμπόριο,όχι γιατί έχει καμιά ιδιαίτερη προτίμηση στις αλυσίδες καταστημάτων και τις πολυεθνικές.

Αλλά γιατί αρχίζει σταδιακά να κατανοεί ότι στη ρίζα του κράτους ,κάθε κράτους είτε αποκαλείται δημοκρατικο είτε "προνοίας" , στη ρίζα λοιπόν του κράτους βρίσκεται η πραγματική φωλιά του φιδιού. Μην την ψάξετε στην Χρυσή Αυγή και στις νεοναζιστικές οργανώσεις.Ψάξτε την στους φανατισμένους γραφειοκράτες, και στους επίδοξους κοινωνικούς αναμορφωτές.Στους δημόσιους λειτουργούς που θεωρούν ότι επιτελούν "θεάρεστο έργο" αντί για μια απλή δουλειά όπως όλος ο κόσμος. Στους φορολάγνους (το κοπυραιτ δικό μου) οικονομικούς επιτελάρχες που συμπεριφέρονται στην κοινωνία σαν να πρόκειται για πρόσφατα κυριευμένο Γκάου απ το οποιο οφειλουν να εξάγουν πλουτο εις το όνομα του Φύρερ. Στους ζηλωτές στρατιωτικούς που εφαρμόζοντας μέθοδες ψυχολογικού πολέμου μεταμορφώνουν τους φαντάρους σε πνευματικά ευνουχισμένα ζόμπι υπάκουα μέχρι τελευταίας ρανίδος τους αιματος τους.

Και φυσικά αναζητήστε το αυγο του φιδιού,ενα μικρό βεβαια αυγό,που ομως πάλι αυγό είναι, στους δημοτικούς εκεινους συμβούλους που επιδιώκουν να μεταγγίσουν τη γαγγραινιασμένη και δηλητηριώδη νοοτροπία του κρατολάγνου χαφιεδισμού σε ανηλίκους.Με δωράκια και χρηματικές αμοιβές,με κώδικούς Τζέημς Μποντ, ειδικές τηλεφωνικές γραμμές για τα "παιδιά πράκτορες" και λοιπές ανοησίες,θαμπωνοντας το παιδικό μυαλουδάκι, τα δημοτικά συμβούλια χτιζουν μια μικρή φάλαγγα κατασκοπων στην καρδιά των μικρών κοινωνιών.

Διάολε,το ενοχλητικό δεν είναι τόσο αυτό που έγινε,όσο η ευκολία που το κράτος οδηγεί την κοινωνία στην ηθική διαφθορά και την πτώση, διατεινόμενο ταυτοχρονα οτι υπερασπίζει την ηθική της!

Το Έτος μηδέν στην Καμπότζη ξεκίνησε με το συστηματικό ρουφιάνεμα και την αποκήρυξη των μεσοαστών από τα παιδιά τους. Οι μικροί πιονιέροι της ΕΣΣΔ ενθαρρύνονταν να καταγγέλουν αντεπαναστατικές δραστηριότητες.Το ίδιο και στην ναζιστική Γερμανία.
Ολα ξεκινούν ή καταλήγουν εκεί.Στον πλήρη έλεγχο της κοινωνίας, από τις μεγαλύτερες ως τις μικρότερες ηλικίες. Πράκτορες του κράτους,λεγεώνες οπαδών και δούλων, στο έλεος του ηγέτη.....

...................
...................
...................
...................

Wednesday, September 10, 2008

Διερευνώντας τις πολιτικές πιθανότητες του Αναρχοκαπιταλισμού.

Η θεωρία του αναρχοκαπιταλισμού μας είναι λίγο πολύ γνωστή.Υποστηρίζει ότι η απόλυτη εξαφάνιση του Κράτους,ως συγκροτημένου θεσμού θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε μια ισορροπία,ασυγκρίτως προτιμότερη (και πιο ελεύθερη) από την παρούσα. Η αγορά θα προσφέρει τελικά όλα αυτά τα αγαθά που μας εξασφαλίζει το κράτος, σε μεγαλύτερη ποσότητα,καλύτερους ρυθμούς και φτηνότερες τιμές. Φυσικά κάθε θεωρία για την επαλήθευση της θα πρέπει να δοκιμαστεί στην πράξη. Η Σομαλία υπήρξε για τους υποστηρικτές του αναρχοκαπιταλισμού ένα ιδανικό πεδίο πειραματισμού. Πραγματικά, η χώρα ήταν ουσιαστικά ακυβέρνητη επί χρόνια.Ενας εμφύλιος πόλεμος και μια ξένη επέμβαση την είχαν καταστρέψει. Συμμορίες τοπικών πολεμάρχων λυμαινονταν την υπαιθρο και πολεμούσαν λυσσασμένα μεταξύ τους. Το κράτος του «νόμου» είχε κυριολεκτικά κομματιαστεί, και με εξαίρεση τη Σομαλιλάνδη πουθενά δεν υπήρχε κάποιου είδους κεντρική εξουσία ικανή να επιβληθει στην επικράτεια της.

Οι υλικές συνθήκες δεν ήταν ιδανικές. Αλλά από θεσμικής απόψεως το περιβάλλον ήταν ξεκάθαρα αναρχικό. Και πραγματικά,παρά την διάχυτη βιαιότητα, οι Σομαλοί έδειξαν να προσαρμόζονται στη νέα κατάσταση χτίζοντας αποκεντρωμένους θεσμούς και πυρήνες κοινής αντιμετώπισης των προβλημάτων.

Τώρα, η θεωρία πήγαινε κάπως έτσι: οι επιμέρους θεσμοί,παρά τις συγκρούσεις τους τελικά θα οδηγούνταν σε ειρηνική συνύπαρξη (καθώς το κόστος των μαχών αδιαμφισβήτητα ξεπερνά μια συμφωνία ειρήνευσης). Τα άτομα θα αποκτούσαν έτσι τη δυνατότητα να επιλέγουν τους θεσμούς που θα τους αντιπροσωπεύουν, μέσα από μια θεσμική «αγορά»: δικαιοσύνη,αστυνόμευση,προστασία,υγεια, όλες οι επιμέρους πλευρές της κρατικής δράσης θα αντικαθίσταντο από μια μεγάλη ποικιλία παρόχων τέτοιων υπηρεσιών που θα τις «πουλούσαν» στους πολίτες.

Εδώ όμως η διαδικασία αρχίζει να απομακρύνεται από τις θεωρητικές γενικεύσεις. Εκτός από τους πολεμάρχους στον κοινωνικό χώρο της Σομαλίας προκύπτουν και ιδιωτικοί δικαιικοί θεσμοί: θρησκευτικά δικαστήρια. Η συνέπεια αυτή ήταν αναμενόμενη αν σκεφτούμε ότι οι Σομαλοί στην πλειοψηφία τους ασπάζονται τον ισλαμισμό.

Τα δικαστήρια λειτουργούν για ένα διάστημα σε περιορισμένες περιοχές,αποκεντρωμένα και πάνω σε εθελοντική βάση. Αυτή η κατάσταση όμως παρόλες τις επιβεβαιώσεις των αναρχοκαπιταλιστών δεν επρόκειτο να έχει διάρκεια. Ο Φουκώ έγραψε ότι «η γνώση εκκρίνει εξουσία». Και προσέθεσε χαρακτηριστικά: «Η παραγωγή της γνώσης και η εξάσκηση των διοικητικών εξουσιών τέμνονται, και το καθένα στοιχείο τείνει να ενισχύει το άλλο»...Η εκφορά της δικαστικής κρίσης συνιστά μια πηγή κοινωνικά αποδεκτής γνώσης άρα περιέχει σπερματικά την εξουσία έστω και αν δεν πρόκειται για κρατική εξουσία. Η απονομή δικαιοσύνης, αν δεχτούμε την άποψη Φουκώ, μπορεί λοιπόν μέσα από την ίδια τη δικαιοδοτική διαδικασία να χρησιμεύσει ως πυλώνας μιας εν δυνάμει καθολικής εξουσίας.Το μόνο που μένει είναι να διαπιστωθεί αν ένας περιορισμένος αλλά υπαρκτός θεσμικός πυρήνας θα εκδιπλωθεί τελικά σε Κράτος.


Και πραγματικά έτσι γίνεται στη Σομαλία:Ξαφνικά τα τοπικά δικαστήρια αρχίζουν να χρησιμεύουν ως κέντρα υγειονομικής περίθαλψης και θρησκευτικής εκπαίδευσης. Δηλαδή οι πλόκαμοι τους απλώνονται και σε άλλες πτυχές της κονωνικής ζωής. Ταυτόχρονα, ένοπλα σώματα προσλαμβάνονται και συντηρούνται από τους δικαστές για να επιβάλουν τις αποφάσεις, ως εκτελεστικά όργανα. Ένας κύκλος ολοκληρώνεται. Τα δικαστήρια γίνονται κατ ουσίαν εξουσιαστικοί θεσμοί.

Αλλά η διαδικασία έχει μόλις αρχίσει να ξετυλίγεται: Τα θρησκευτικά δικαστήρια συμμαχούν πάνω στη βάση των κοινών τους στόχων και βάζουν στο στόχαστρο τις υπόλοιπες πηγές αναβρυσης εξουσίας: τους πολεμάρχους. Ξεκινάει ένας πόλεμος μεταξύ ανταγωνιζόμενων ομάδων, όπως σωστά τον περιέγραψε ο Νόζικ στο Αναρχία,Κράτος,Ουτοπία. Σταδιακά οι μέχρι τοτε θανάσιμοι εχθροι,οι πολέμαρχοι συνενώνονται μπροστά στον κοινό εχθρό και βαίνουμε προς μια «ολιγοπωλιακή» κατάσταση: δυο ενωμένες συμμαχίες μένουν να παλευουν σε έναν αγώνα μέχρι θανάτου. Στην τελευταία μάχη

Το βασικό συμπέρασμα είναι η ανάγκη,στην παρουσα ιστορική φάση ενός φιλελευθερου κράτους, ως ουδέτερου τοποτηρητή, προστάτη και διασφαλιστή της δημόσιας τάξης. Η επιλογή είναι μονόδρομος: οπως μας δειχνει η Σομαλική εμπειρία, αν δεν επιβάλει το κράτος την εξουσίας του αυτή, κάποιος άλλος θεσμός θα επιβληθεί στη θέση του ( η σαρία και οι πολέμαρχοι στην περίπτωση μας).

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι για την αναρχία δεν αρκεί η εξάλειψη του κράτους. Η αναρχία όπως την φαντάζονται οι θεωρητικοί του αναρχοκαπιταλισμού δεν επιβάλλεται: υιοθετείται. Πρόκειται μάλλον για στάση ζωής, παρά για αντικειμενικό σύστημα. Σε κοινωνικό επίπεδο,η καθολική υιοθέτηση των αξιωμάτων της ειρηνικής συνυπαρξης και της ατομικής ιδιοκτησίας καθιστούν το κράτος περιττό. Αλλά μια τέτοια συλλογική απόφαση δε μπορεί να υποκατασταθεί από μια πολιτική μεταβολή. Η καταστροφη των κρατικών θεσμών τελικά οδηγεί σε προσωρινό χάος και στη σταδιακή ανάδυση μιας νέας Τάξης,μάλλον χειρότερης από την προηγούμενη

Ασφαλώς δεν υπολογίζουμε και έναν ακόμα παράγοντα: τη φυση και τη δομή μιας μελλοντικής κοινωνίας. Αν η «μηχανή του καπιταλισμού» για να παραφράσω τον Σούμπετερ συνεχίσει να αναπτύσσεται με αυτούς τους ρυθμούς ίσως στο μέλλον φτάσουμε σε μια post-scarcity society, μια κοινωνία μετακαπιταλιστική, απόλυτης αφθονίας που καθιστά την εξουσία περιττή, και τον αναρχισμό βιώσιμο. Αλλά αυτοι οι υπολογισμοί ανήκουν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.

Η ιδέα πάντως της δικαιικής ποικιλίας δεν φαίνεται να απέτυχε στη Σομαλία. Αν υπήρχε ένα ultraminimal state, ένα κράτος με το μονοπώλιο της φυσικής βίας, τα δικαστήρια (ισλαμικά, εθιμικά, κοσμικά) θα ρυθμιζαν τις υποθέσεις των πολιτών, πάνω σε εθελοντική βάση, δίχως να αναπτύσσουν βίαιες δραστηριότητες (αφού θα περιορίζονταν από την κρατική εξουσία). Η ιδιωτική δικαιοσύνη, υπό τη μορφή της επιδιαιτησίας συνιστά μέσα από αυτό το πρίσμα μια αρκετά ελκυστική επιλογή για τους υποστηρικτές της ελεύθερης επιλογής.